Kọ̀fi

Kọ̀fi (òrere coffee me Ebeke) ìre uti [plant] mè ire si inu-nnwọ ekisabe uti yi irọ. Kọ̀fi môkọt itibi ijọn̄ọ ire mita akọp, ire, ekifefieek inyi igbidim igak eya. Adasi ere uti kọ̀fi otibibe ìre me Etiopia, ire, mgbọ keyi îkup si me Amerika agan̄ Osiki, Amerika agan̄ Etete mè Esia agan̄ Osiki-mbum-ura. Uti yi ìre inu òkisa ikpoko inu enenen me owuwa ido.

ukwuuk Kọ̀fi

Kọ̀fi eyi ekinwọnwọ, îre ukwuuk uti kọ̀fi ke ekisa irọ. Ekinwọ kọ̀fi mgbọ îyokbe; ọmọ si ìre inu-nnwọ eriọọn̄be me owuwa ido me linyọn̄. Îkaan̄ ugwun̄ ikwaan̄ ge ekigwen kafeyin òkup me emen kọ̀fi. Îre ọmọ okirọ ibe chieen̄ ikigwọk ene mè ekakikọt ilaak mgbọ enwọbe kọ̀fi.

Inyi ekọt esa ukwuuk kọ̀fi erọ ìnu, mêdasi iduk ukwuuk cha me ikafiin̄ge mgbọ egbemebe. Isiwọp ibet isan̄a mîra ikọk inyi iriọk. Mgbọ isitọkọ kọ̀fi ekọkbe iriọk yi itap me emen mun̄ òrariak, utop mè unwen kan̄ òkup ilika ilika mônenisibi inin̄ mun̄ ya.

Kọ̀fi îkaan̄ owuwa atata nririeen̄ [nutrients] kubọk ribofilavin, niasin, maginesiọm, potasiọm mè esese esese <phenolic compounds> me <antioxidants>.