Chieen̄
Chieen̄ ìre <organ> òkup ofot ofot me lek ene, eyi ekisa inọ utoon̄ mè anam ikọt imun̄ inu. Me etete otutuuk anam òkup me linyọn̄, akọp irek onaan̄ge mè jaaba me efit (97%) mîkaan̄ chieen̄.
Me <mammals>, nniniin̄ òkup esese ekigwen rọdis mè koons [rods & cones], ekiria ulook itibi <optic nerves> ijet nden̄, mè isa me ikeya irọ ibe ekọt emọọn̄ inu.
Usini <mammals> mîkikọt imọọn̄ utoon̄ eyi ebilene kpekimọọn̄. Ema mîkimọọn̄ utoon̄ eyi <ultraviolet> mè ìre <infrared>.
<Lens> ya òkup me isi chieen̄ ìkirọ ikwaan̄ kire <lens> eyi òmọnọ-ogugo. Ufuk-unye cha òkup ikana ọmọ me emen chieen̄ mêkọt itaba ọmọ ilen̄ inyi ikup akpakpa; mêkọt iyaka igele ntaba kiban̄ mè isa me ikeya irọ mè <lens> ya ikup ofot ofot. Ike usini ene ekikan, <lens> chieen̄ kiban̄ ìkpokọt ikirọ echi ijaan̄. Usini ene eman mèlek asabọn ufialek chieen̄, sà usini ene ekikaan̄ ufialek chieen̄ mgbọ ema ekimin. Mêkọt isa umọọn̄ chieen̄ inen̄e ufialek chieen̄ isun̄, mè ene ikọt imọọn̄ inu ijaan̄.
Chieen̄ usini ene môkọt imọọn̄ asabọn inu òkup kpirikpiri. Ebi kè anam eririeen̄ mîkimọọn̄ inu ijaan̄ me eririeen̄ igak ikarek.
Nriro Emen Chieen̄
nen̄e ge